جنگل های ارسباران در شمال آذربایجان شرقی قرار دارد. یونسکو عنوان ذخیره گاه زیست کره را در سال ۲۰۱۸ به این جنگل ها داده است. همچنین این جنگل ها را به عنوان موزه حیات وحش ایران می شناسند. جنگل های ارسباران نیز ساختار هیرکانی داشته و شباهت های زیادی با جنگل های شمال ایران دارند. این جنگل ها مانند بقیه جنگل های هیرکانی در انتظار ثبت جهانی یونسکو قرار دارند.
همسفر مارکوپولو در تور کلیبر- ارسباران باشید
جنگل های ارسباران کجاست؟
جنگل های ارسباران با وسعتی حدود ۸۰ هزار و ۴۲۷ متر در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این جنگل ها توسط رود ارس در شمال، ایلگنه چای در غرب و کلیبرچای در شرق و ارتفاعات سایگرام در جنوب محدود شده اند.
اقلیم منطقه
جنگل ارسباران درارتفاع زیادی قرار دارد. از آنجایی این منطقه تحت تأثیراقلیم مدیترانه ای، اقلیم های خزری و قفقازی قرار دارد، آب و هوای متفاوتی بر آن حاکم است. میزان بارش در این منطقه ۴۶۱ میلی متر در سال بوده که اغلب به صورت برف است. از این رو جویبارهای مختلفی تشکیل شده که به رودخانه ی ارس می ریزند. با توجه به اینکه بخشی از تغذیه آبی منطقه مربوط به مه-بارش است، توده ی مرطوب روی بخشی از منطقه حاکم می شود.
پوشش گیاهی
همان طور که گفته شد جنگل ارسباران در منطقه ای است که تحت تأثیر سه اقلیم خزری، قفقازی و مدیترانه ای قرار دارد. همین امر به نوبه ی خود تأثیر بسیار زیادی بر روی تنوع و توزیع پوشش گیاهی منطقه گذاشته است. به عنوان مثال بیشتر بخش های جنوبی منطقه از مرتع و بخش های شمالی و ارتفاعات ۲۲۰ متری تا ۸۰۰ متری از جنگل پوشیده شده اند. همچنین در ارتفاعات بیش از ۲۲۰ متر و کمتر از ۸۰۰ متر می توان شاهد حضور مراتع در مقیاس وسیعی بود.
در جنگل های ارسباران حدود ۱۴۰۰ گونه ی گیاهی یافت می شود. از پوشش گیاهی منطقه می توان بلوط، کیکم، سماق، زرشک، انار وحشی، سیب وحشی، گلابی وحشی، بوته های تمشک و زغال اخته را نام برد. همچنین قره قات میوه ی بومی جنگل ارسباران بوده که ترش مزه است.
قره قات
تنوع قارچی
تنوع قارچی در ارسباران قابل توجه است. در این منطقه ۲۲۰ گونه قارچ شناسایی شده است. قارچ دنبلان که قیمت بسیار بالایی داشته و بسیار معروف است نوع سیاه و سفید آن به وفور در جنگل های ارسباران یافت می شود.
قارچ دنبلان
قارچ دنبلان نوعی قارچ زیر زمینی است. این قارچ هنگام رشد، خاک روی خود را بالا می برد و افراد به این طریق قارچ مذکور را پیدا می کند. واژه ی دنبلان در ترکی به معنای متورم یا بالا آمده است. این نام برای این قارچ، حاکی از قدمت غذایی آن دارد.
پوشش جانوری
ارسباران با عنوان پارک ملی تحت مدیریت سازمان حفظت محیط زیست قرار دارد. در ارسباران، ۲۲۰ گونۀ پرنده، ۳۸ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار و ۲۲ گونه ماهی وجود دارد. از پستانداران منطقه می توان کل و بز، گراز، خرس قهوه ای، سیاه گوش، پلنگ و مرال را نام برد.
سیاه خروس
جنگل ارسباران تنها زیستگاه سیاه خروس است که در شمال غربی ایران زندگی می کند. همچنین کبک، دراج، قرقاول و بسیاری از پرندگان شکاری، خشک زی و آب زی را می توان در این منطقه مشاهده نمود.
مرال بزرگ ترین گوزن در ایران
چشمه های آب گرم
در منطقه ی ارسباران چشمه های آب گرم متعددی وجود دارد. این چشمه های آب گرم اخیراً به تأسیسات درمانی کلیبر تبدیل شده و بزرگ ترین مجتمع آب درمانی کشور محسوب می شود.
اهالی منطقه
بومیان منطقه ارسباران به زبان ترکی صحبت می کنند. آن ها به دامداری، زنبورداری، صنایع دستی و فعالیت های مرتبط با گردشگری مشغول هستند. جشن برداشت سماق یکی از آیین های مرسوم میان بومیان ارسباران است. سماق یکی از درختان این منطقه است که بومیان میوه رسیده آن را چینده و پس از خشک کردن، آن را آسیاب کرده و برای مصارف خوراکی و رنگرزی استفاده می کنند.
سماق
